Na emeryturę lub rentę z odprawą od pracodawcy

Pracownicy przechodzący na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy mają ustawowo zagwarantowane prawo do odprawy pieniężnej. Jej wysokość na mocy Kodeksu pracy równa jest jednomiesięcznemu wynagrodzeniu i jest to minimalna wysokość, jaką musi osiągnąć to świadczenie. Jednakże pragmatyki zawodowe, a często także przepisy wewnątrzzakładowe, mogą określać odprawę emerytalno-rentową w wyższej wysokości.

Odprawa emerytalna z Kodeksu pracy…

Odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia przysługuje pracownikowi, który spełnia warunki uprawniające do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy i którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Tak stanowi art. 92¹ § 1 K.p. Pracownik może otrzymać odprawę emerytalno-rentową tylko jeden raz.

Obydwa wymienione warunki, czyli nabycie prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy oraz rozwiązanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, muszą być spełnione łącznie. Odnośnie wymaganego przez przepisy związku między ustaniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę lub rentę, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lutego 2011 r., sygn. akt II PK 224/10, uznał, że: "Odprawa emerytalna jest świadczeniem powszechnym, ale powszechność ta jest realizowana w sposób wyznaczony przez konkretne przepisy. Warunkiem nabycia tego świadczenia jest zaistnienie związku czasowego między zakończeniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury". Natomiast w wyroku z dnia 8 grudnia 1993 r., sygn. akt I PRN 111/93, SN stwierdził, że określony w przepisach dotyczących odprawy emerytalno-rentowej "związek" pomiędzy rozwiązaniem umowy o pracę a nabyciem prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej może mieć charakter przyczynowy, czasowy albo funkcjonalny.

…i na podstawie przepisów odrębnych

Przepisy, które przyznają odprawę emerytalno-rentową na wyższym poziomie niż kodeksowy, określono np. w ustawie o służbie cywilnej (Dz. U. z 2008 r. nr 227, poz. 1505 ze zm.). Wynika z niej, że członkowi korpusu służby cywilnej, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę, przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia. Jeżeli jednak członek korpusu służby cywilnej przepracował co najmniej 20 lat w służbie cywilnej, jednorazowa odprawa przysługuje w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia.

Także ustawa o pracownikach samorządowych przyznaje tej grupie zatrudnionych prawo do odprawy emerytalno-rentowej w wyższej wysokości niż to wynika z Kodeksu pracy. Ponadto pracodawca ma prawo przyznać w przepisach wewnętrznych obowiązujących w zakładzie odprawę emerytalno-rentową na poziomie wyższym niż kodeksowy.

Obliczanie odprawy jak przy ekwiwalencie

Do ustalania wysokości odprawy emerytalno-rentowej stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Tak stanowi § 2 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy… (Dz. U. z 1996 r. nr 62, poz. 289 ze zm.). Zasady te zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu… (Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 14 ze zm.). Wysokość jednomiesięcznej odprawy emerytalno-rentowej jest równa miesięcznemu wynagrodzeniu pracownika. Przy czym do jego ustalenia przyjmuje się poszczególne rodzaje składników wynagrodzenia w sposób określony w rozporządzeniu dotyczącym urlopów wypoczynkowych. Składniki przysługujące w stałej miesięcznej wysokości należy uwzględnić w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do odprawy. Składniki zmienne, przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odprawy, przyjmuje się w średniej wysokości z tego okresu. Natomiast składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odprawy, wlicza się w średniej wysokości z tego rocznego okresu. Po zsumowaniu tych składników otrzyma się miesięczne wynagrodzenie pracownika, równe jednomiesięcznej odprawie emerytalno-rentowej. Nie stosuje się dalszych przeliczeń z wykorzystaniem współczynnika urlopowego, gdyż odprawa emerytalno-rentowa została określona jako wynagrodzenie miesięczne (por. uchwała SN z dnia 9 maja 2000 r., sygn. akt III ZP 12/00).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)