Kiedy najlepiej przejść na emeryturę?

Niejedna z osób, która nabyła albo nabędzie w niedługim czasie uprawnienia do emerytury w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego i jednocześnie pozostaje w zatrudnieniu, zastanawia się, kiedy wystąpić z wnioskiem o to świadczenie, aby było ono najkorzystniejsze. Decyzji nie ułatwia konieczność rozwiązania stosunku pracy w celu uruchomienia wypłaty emerytury. Co prawda w teorii można ponownie się zatrudnić, nawet u tego samego pracodawcy, i pobierać zarówno emeryturę, jak i wynagrodzenie za pracę bez żadnych ograniczeń, co wydaje się bardzo kuszące, jednak w praktyce istnieje ryzyko, że zwolnione miejsce pracy zostanie zajęte przez kogoś innego. Stąd wątpliwości i szukanie jak najlepszego rozwiązania. Zawsze jednak ostateczną decyzję o momencie przejścia na emeryturę muszą podjąć sami zainteresowani.

Z podobnym problemem wystąpiła do naszej redakcji jedna z Czytelniczek. Będąc zatrudniona na umowę o pracę, zgłosiła swojemu pracodawcy chęć przejścia na emeryturę od dnia 1 września 2012 r. Jako urodzona 5 kwietnia 1952 r. wiek emerytalny (60 lat) ukończyła już w kwietniu 2012 r. Ubezpieczona posiada decyzję ZUS o ustaleniu kapitału początkowego, od 1999 r. jest członkiem ofe i pracuje od 1975 r. (tj. od ukończenia studiów) z dwoma około rocznymi przerwami spowodowanymi urlopem wychowawczym. Znajoma księgowa powiedziała jej jednak, że korzystniej dla niej będzie, jeśli przejdzie na emeryturę dopiero od 1 stycznia 2013 r. Nie potrafiła jednak uzasadnić na czym ta korzyść ma polegać. Stąd pytanie: czy faktycznie warto poczekać i nieco później przejść na emeryturę?

Odpowiedź wydaje się bardzo prosta. Otóż nawet niewielkie odsunięcie w czasie momentu przejścia na emeryturę jest korzystne dla ubezpieczonego, choćby ze względu na wzrastającą z każdym miesiącem wysokość należnego świadczenia.

Sposób obliczenia świadczenia

Czytelniczka urodziła się po 31 grudnia 1948 r., a tym samym po ukończeniu 60 lat nabyła uprawnienia do przejścia na powszechną emeryturę, której wysokość ustalana jest na tzw. nowych zasadach, określonych w art. 25-26a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną. Oznacza to, że stanowić ją będzie równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczona przejdzie na emeryturę. Można to zapisać według wzoru:

Z podstawowej matematycznej zasady wynika, iż im wyższy licznik i niższy mianownik, tym wyższy ostateczny wynik wyliczenia (np. 10/5=2, 12/4= 3, 15/3=5).

Przekładając to na omawiane zagadnienie, wysokość emerytury wzrasta wraz ze zwiększeniem podstawy jej obliczenia i obniżeniem średniego dalszego trwania życia. Warto podkreślić, iż oba czynniki nie muszą zmieniać się (odpowiednio wzrastać i maleć) jednocześnie. Dla wzrostu emerytury wystarczy zmniejszenie średniego dalszego trwania życia, a więc odsunięcie choćby o miesiąc momentu przejścia na emeryturę.

Trzeba bowiem wiedzieć, że:

• wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach,
   
• średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach - jest ono ogłaszane corocznie przez Prezesa GUS w formie tzw. tablic trwania życia, które stanowią podstawę do obliczenia emerytur ustalanych na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku kalendarzowego.

O ile obecnie średnie dalsze życie przykładowo dla ubezpieczonego w wieku 60 lat wynosi 254,8, to dla osoby starszej o 6 miesięcy już tylko 250,4 (patrz tabela).

Natomiast podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego. Każda dodatkowa składka zwiększy więc podstawę świadczenia, a w konsekwencji wysokość samej emerytury.

Emerytura "mieszana"

Jeżeli ubezpieczona, będąca członkiem ofe, złoży wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, to będzie mogła mieć ustalone świadczenie w tzw. sposób mieszany, a więc częściowo według starych (określonych w art. 53 ustawy emerytalnej) i częściowo według nowych (omówionych wcześniej) zasad. Taką możliwość przewiduje art. 183 ustawy emerytalnej.

Dla osoby, która (tak jak Czytelniczka) wiek uprawniający do emerytury (60 lat) osiągnęła w 2012 r., te proporcje wynoszą odpowiednio 35% i 65%.

Przypomnijmy, iż na wysokość emerytury obliczonej na "starych zasadach" wpływa m.in. wartość kwoty bazowej, która zmienia się co roku z dniem 1 marca. Można zatem liczyć, iż w nowym roku jej wzrost będzie na tyle korzystny, że warto będzie poczekać z wnioskiem o emeryturę aż do marca 2013 r.

Analiza korzyści

Co prawda przy wydłużeniu aktywności zawodowej z jednoczesnym odsunięciem o zaledwie kilka miesięcy momentu przejścia na emeryturę nie należy spodziewać się dużo wyższego świadczenia, jednak biorąc pod uwagę, iż corocznie waloryzowane będzie ono przysługiwało do końca życia, istotne może być każde zwiększenie jego wysokości.

Nie miałoby jednak sensu odwlekanie w nieskończoność momentu przejścia na emeryturę. Dlatego to sam zainteresowany powinien zadecydować, czy zacząć ją pobierać, czy zrezygnować ze świadczenia przez kilka miesięcy, aby było ono nieco wyższe, na co może sobie pozwolić w głównej mierze osoba, która pozostaje w zatrudnieniu, zwłaszcza atrakcyjnym finansowo.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)