Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Składki, zasiłki, emerytury  »  Zasiłki i inne świadczenia  »   Uprawnienia do zasiłku opiekuńczego na przełomie roku
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Uprawnienia do zasiłku opiekuńczego na przełomie roku

Gazeta Podatkowa nr 100 (1141) z dnia 15.12.2014
Bożena Dziuba

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonym w razie konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny. Nie można jednak z niego korzystać dłużej niż przez określoną liczbę dni w roku kalendarzowym. Co prawda przekroczenie obowiązującego limitu skutkuje odmową prawa do świadczenia, ale tylko za okres do końca danego roku. Od 1 stycznia liczba należnych dni liczona jest bowiem od nowa, na poczet kolejnego roku.

Osoby uprawnione

Z prawa do zasiłku opiekuńczego mogą korzystać wszystkie osoby ubezpieczone, a więc zarówno te, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo (np. pracownicy), jak i objęte tym ubezpieczeniem na zasadzie dobrowolności (np. osoby zatrudnione na umowę zlecenia lub prowadzące własną działalność pozarolniczą). Co więcej, świadczenie to przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia, tj. bez tzw. okresu wyczekiwania.

Okolicznością uzasadniają przyznanie prawa do zasiłku opiekuńczego jest zwolnienie od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad osobami, które takiej opieki wymagają, tj. nad:

  • zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
     
    • nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
       
    • choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem,
       
    • porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
       
    • pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,
       
  • chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
     
  • innym chorym członkiem rodziny.

Przy czym przez dzieci należy tu rozumieć dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci obce przyjęte na wychowanie i utrzymanie.

Natomiast za innych niż dzieci członków rodziny, których choroba uprawnia do skorzystania z zasiłku opiekuńczego, uznaje się:

  • małżonka,
     
  • rodziców,
     
  • teściów,
     
  • dziadków,
     
  • wnuki,
     
  • rodzeństwo oraz
     
  • dzieci w wieku ponad 14 lat,

jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Ten zamknięty katalog został określony w art. 32 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Warto dodać, iż trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2832), który zakłada m.in. poszerzenie katalogu członków rodziny, o których mowa wyżej, o rodzica dziecka, ojczyma i macochę.

Przypomnijmy, iż zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Dla jedynego opiekuna

Jak widać, okoliczności uzasadniających przyznanie prawa do świadczenia może być wiele, zwłaszcza gdy rodzina jest wielodzietna i/lub wielopokoleniowa. Nie można jednak z niego korzystać w każdym przypadku. Ustawodawca przewidział bowiem pewne ograniczenia w zakresie nabywania uprawnień do zasiłku opiekuńczego.

Jedno z nich wynika z faktu, iż celem wypłaty zasiłku opiekuńczego jest zrekompensowanie (choćby w pewnym stopniu) utraconych zarobków lub przychodów w sytuacji, gdy kontynuowanie pracy nie jest możliwe ze względu na konieczność zapewnienia opieki dziecku lub innemu choremu członkowi rodziny. Przypomnijmy, iż zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku. Dla ustalenia prawa do zasiłku istotne zatem jest to, czy tę opiekę faktycznie musiał sprawować sam ubezpieczony, czy też mógł ją zapewnić ktoś inny.

Dlatego, w świetle art. 34 ustawy zasiłkowej, zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jedynie opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.

Warto podkreślić, iż obecność (lub jej brak) we wnioskowanym okresie innego domownika mogącego zapewnić opiekę osobie jej wymagającej, potwierdza sam ubezpieczony w złożonym przez siebie oświadczeniu, sporządzonym na druku ZUS Z-15. Może być ono zweryfikowane odpowiednio przez płatnika składek lub ZUS podczas przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania przez ubezpieczonych zwolnień lekarskich od pracy.

Oświadczenie ZUS Z-15 w swej treści zawiera również inne informacje istotne dla ustalenia prawa do zasiłku opiekuńczego. Tym samym, w świetle § 21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków… (Dz. U. z 2014 r. poz. 1594), stanowi integralną część wniosku o zasiłek opiekuńczy.

Formularz ZUS Z-15 dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Zasiłki i świadczenia.

Świadczenie limitowane

Kolejnym ograniczeniem w prawie do zasiłku opiekuńczego jest limit dni tego świadczenia do wykorzystania w danym roku kalendarzowym. Jest on zróżnicowany w zależności od tego, nad kim sprawowana jest opieka. W świetle art. 33 ustawy zasiłkowej wynosi on odpowiednio:

  • 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi:
     
    • zdrowymi do lat 8 - we wskazanych wcześniej przypadkach lub
       
    • chorymi w wieku do lat 14,
       
  • 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi chorymi członkami rodziny.

Jednocześnie ustawodawca zastrzegł, iż:

  • łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny zasiłek opiekuńczy może być pobierany nie dłużej niż przez 60 dni w roku kalendarzowym oraz
     
  • wskazane limity stosuje się niezależnie od liczby członków rodziny uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje na równi matce i ojcu dziecka. Ponadto, jak już wskazano wcześniej, mogą z niego korzystać również inni członkowie rodziny, czerpiąc tym samym z przypisanego do danego roku limitu dni tego świadczenia.

Dlatego też dla celów ustalenia uprawnień do zasiłku opiekuńczego niezbędne jest podanie przez ubezpieczonego ubiegającego się o jego przyznanie informacji na temat wykorzystanych już dni tego świadczenia (patrz przykładowo wypełniony fragment druku ZUS Z-15). Może się bowiem okazać, zwłaszcza pod koniec roku kalendarzowego, że świadczenie już nie przysługuje z uwagi na wyczerpanie liczby dni należnego w danych okolicznościach świadczenia (odpowiednio 60 lub 14 dni).

Na przełomie roku

Skoro, jak już wskazano, liczba dni należnego zasiłku opiekuńczego została ustalona dla danego roku kalendarzowego, po jego zakończeniu, tj. od 1 stycznia kolejnego roku, liczona jest od nowa, nawet jeśli na dzień 31 grudnia ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego z uwagi na przekroczenie dopuszczalnego limitu.

Jeżeli zatem ubezpieczony, sprawujący opiekę nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny nie mógł korzystać z zasiłku opiekuńczego pod koniec roku wyłącznie z powodu wykorzystania pełnego limitu tego świadczenia, przysługuje mu ono począwszy od 1 stycznia w wymiarze liczonym na poczet nowego roku.

Wówczas jednak trzeba zwrócić uwagę na jeszcze inne kwestie związane z wypłatą zasiłków oraz ustalaniem ich wysokości, tj. czy:

  • nie nastąpi zmiana płatnika zasiłku - przypomnijmy, iż decyduje o tym liczba osób zgłoszonych o ubezpieczenia chorobowego co do zasady na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego,
     
  • nie należy podnieść podstawy wymiaru zasiłku do nowej, obowiązującej od 1 stycznia, kwoty gwarantowanej, o której mowa w art. 45 ustawy zasiłkowej.
Fragment oświadczenia ZUS Z-15 - przykładowo wypełniony przez ubezpieczonego ubiegającego się o przyznanie zasiłku z tytułu opieki nad 5-letnim dzieckiem
Fragment oświadczenia ZUS Z-15 - przykładowo wypełniony przez ubezpieczonego ubiegającego się o przyznanie zasiłku z tytułu opieki nad 5-letnim dzieckiem

Ustalanie liczby dni wykorzystanego w danym roku zasiłku opiekuńczego

Zsumowaniu podlega każdy dzień wykorzystanego zasiłku opiekuńczego, nawet jeśli:

  • między poszczególnymi okresami należnego świadczenia występowała przerwa,
     
  • w międzyczasie ubezpieczony zmienił zatrudnienie (tytuł ubezpieczenia),
     
  • zasiłek pobrali inni członkowie rodziny ubezpieczonego występującego o świadczenie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Zasiłki i inne świadczenia - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.